Muzej Ponišavlja nastavlja sa svojom izdavačkom delatnošću, a ovih dana se možemo pohvaliti i novim naslovom iz oblasti arheologije. U pitanju je naučni rad – magistarska teza, kustosa – arheologa dr Predraga Pejića pod nazivom “Rimske nekropole i naselje kod Male Lukanje na Staroj planini”.
Zaštitna arheološka iskopavanja koja su se sprovodila u toku 1988 i 1989 godine u dolini srednjeg toka reke Visočice, povodom izgradnje hidroakumulacionog jezera Zavoj, iznela su na svetlost dana dve rimske nekropole spaljenih pokojnika i jedno rimsko planinsko naselje. Otkrivanje ovih lokaliteta na jugozapadnim obroncima Stare planine pokazalo je prvi put materijalnu i duhovnu kulturu ovog kraja u rimskom periodu. Planinska oblast obuhvaćena slivom Visočice, desne pritoke gornjeg toka reke Nišave, činila je granični predeo provincija Trakije i Gornje Mezije na tromeđi sa provincijom Donjom Mezijom. Pripadnost ovog kraja provinciji Trakiji određena je istorijskim podacima, geografskim kriterijumima i epigrafskim nalazima.
Ovaj rad obuhvata prva arheološka istraživanja jugozapadnog dela Stare planine u predelu zavojske akumulacije. Specifičnost ovog rada čine dve otkrivene rimske nekropole sa spaljenim pokojnicima i jedno rimsko naselje koje pripada jednoj nekropoli. Da bi se sličnosti i razlike nekropola bolje istakle, svaki aspekt tipologije grobova, načina sahranjavanja, opisa gorbova i grobnih nalaza, postupno je prikazan najpre u nekropoli Ljubavica, a zatim na nekropoli Kamik. Rimsko naselje na Gornjem Livadju izdvojeno je i obrađeno u jednoj celini.
Značaj nekropola Ljubavica i Kamik, koje je autor, ujedno i istraživač, iscrpno i inventivno analizirao, ogleda se i u činjenici da ova monografija osvetljava period romanizacije prostora današnje Srbije, kao i demografska i administrativna pitanja ovog dela Rimskog carstva.
